Astronomi Hakkında Temel Bilgiler

Astronomi benim en büyük ilgi alanlarımdan biridir, diyebilirim. Astronomiye ilgi duyanlar ve bu işe yeni başlayacaklar için yararlı olabilecek bilgileri bu başlık altında sizinle paylaşmak istiyorum.

Gökyüzü gözlemi yapmak isteyen arkadaşlara tavsiyem ilk önce gökyüzüne çıplak gözle bakmalarıdır . Takımyıldızlar, yıldızlar ve gezegenler arasında kolaylıkla dolanabilmek için önce yön bulma gibi bazı işlemlerde pratik yapmak gereklidir. Yapılması gereken ilk iş bir pusula yardımıyla kuzeyi bulmaktır. Her ne kadar iğnenin koyu renkli ucunun gösterdiği yön manyetik kuzeyse ve coğrafi kuzeyle çakışmıyorsa da,bu iki yön arasındaki açı (diğer adıyla manyetik deklinasyon) çok küçüktür ve bizim açımızdan yok gibidir.

Pusulunanın ufuk düzlemi üzerinde gösterdiği kuzeyden yukarı doğru yavaşça gözünüzü hareket ettirip yukarı doğru baktığınızda orada fazla parlak olmayan ama yalnız durduğu için kolayca bulabileceğiniz bir yıldız vardır.İşte bu namı değer Kuzey yıldızı(Polaris)'tir.Kuzey yıldızı Küçük Ayı Takım yıldız kümesinin son yıldızıdır ve Büyük Ayı''nın iki parlak yıldızının hizalanması ile kolaylıkla tespit edilir.Bu yıldızlar bizim enlemlerimizde her zaman görülürler ,yani doğup batmayan yıldızlardır.Başlıca takımyıldızlar da kolaylıkla bulunabilir.

Gökyüzünde yön bulmak için çok fazla karanlık olmayan bir yer seçmek daha yararlı olur.En ünlü takımyıldızları bulmaya kendimizi alıştırdıktan sonra,daha az parlak olan cisimleri aramaya geçebiliriz,bunu yaparken o cisimlerin bulunduğu yöne direkt bakmaktansa göz ucuyla bakmamız ışık toplama açısından daha yaralı olacaktır,görsel hassasiyetimizde bu şekilde gelişebilir.Takımyıldızları zorlanmadan tanımayı öğrendikten sonra bir dürbün veya küçük bir teleskop alma vakti artık gelmiştir diyebiliriz.

Dürbünler ve Teleskoplar:

Öncelikle şunu belirtmem gerekiyor.Astronomiye yeni merak salan kişilerin yaptığı en büyük yanlış hemen bir teleskop sahibi olup gözlem yapmaya imkan bulacaklarını düşünmeleridir.Yapılacak en büyük hata yeni başlayan birinin doğrudan gidip bir teleskop edinmesi olacaktır çünkü teleskopların çoğu bir kerede çok küçük bir alanı gösterme özelliğine sahip olduğundan gökyüzünde yön bulmak yeni başlayanlar için tam bir işkenceye dönüşecektir.Bu 1 -2 hafta içinde hevesinizin kaçmasına sebep olur ve çok çabuk sıkılırsınız.Onun için yeni başlayanlar ilk olarak bir dürbün sahibi olmaları önerilir.Gökyüzü gözlemlerinden kullanılacak dürbünlerin bazı temel özelliklere sahip olması gerekir.Her şeyden önce ,cihazın optik özelliklerini özetleyen plakayı okumasını bilmek gerekir.Cihazın üzerinde görülen numaralar(örneğin 8x30) büyütme gücünü ve ön merceğin çapını milimetre olarak verir.Büyütme gücü arttıkça görsel alan küçüldüğünden ve parlaklık azaldığından ,zayıf ışıklı bir yıldıza bakmak için yüksek büyütme gücü yeterli olmaz.Bunun yanı sıra büyütme hem cismin görüntüsü üzerinde,hem de atmosfer türbülansı üzerinde etkili olur;bir noktadan sonra meydana gelen sapınçlar belirgin hale gelir ve gözlem yapmanızı zorlaştırır.Örnekte gördüğünüz 8x büyütme gücünü temsil eder.30 ise mm cinsinden dürbün veya teleskobunuzun ön mercek açıklığını temsil eder ki bu özellik büyütmeden çok daha önemlidir çünkü ışığı toplama gücünü gösterir.

Ayrıca büyütme,sadece çok küçük olmayan cisimler,yani ay ve gezegen gözlemlerinde işe yarar. Ufak yıldızları gözlemlemekte işe yaramaz.Büyütme gücü ne kadar yüksek olursa olsun ,yıldızları bir nevi ay gibi görebileceğinizi düşünmeyin çünkü uzaklıklarından dolayı onlar küçük ve flu bir nokta gibi görünürler.Böyle durumlarda parlaklık önem kazanır.Dürbününüz yeterli derecede ışık toplamıyorsa gece gözlemlerinde kullanılamaz.Burada temel faktör,açıklık,yani merceğin çapıdır.

Tüm değişkenleri göz önünde bulundurduğumuzda en uygun dürbün 7x50 olandır.Alanı referans noktalarını kaybetmeyecek kadar büyüktür , ayrıntı göre kabiliyeti 10 kadir parlaklığında cisimlerin gözlenmesine izin verir.Bu özelliklere sahip bir dürbün ilk başlayacaklar için oldukça yeterlidir.Bende hala bu dürbünü kullanıyorum ve çok iyi gözlemler yaptığımı söyleyebilirim.Ayrıca kendi ay fotoğrafı vesaire çekmek isteyen meraklılar için basit bir yöntem önerebilirim.Telefonunuzun kamerasını dürbününüzün merceğine yapıştırıp sabitleyin,yani telefonunuzun kamerasını gözünüz gibi düşünün,7x50 bir dürbün x7 büyütme sağlar ay gözleminde bunu biraz artırıp resim çekmek isteyebilirsiniz,bunu da telefonunuzun zoom özelliğini kullanarak sağlayabilirsiniz.Bu sayede dürbününüzün büyütme gücü telefonunuzun büyütme gücü ile birleştiğinde sizi şaşırtacak bir performans sergileyecektir.

Şimdilik aklıma gelenler bunlar, daha sonra bu bilgileri genişleterek herkese yardımcı olabilecek bir rehber hazırlamayı düşünüyorum.

Geceniz açık olsun, geçmişi görmemiz için bulutların bize izin vermesi yeterli,tabi siz bulutlara hayransanız o başka konu...

Astronomi Rehberi 1.Bölüm için tıklayınız...
Astronomi Rehberi 2. Bölüm için tıklayınız...